Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK), Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin (IOC) 2023 yılında Uluslararası Boks Birliği (IBA) tarafından yaptırılan ‘Cinsiyet uygunluğu testini’ geçemeyen ve Paris 2024’te yarışan Cezayirli boksör Imane Khelif ve tartışmalara neden olan kararla ilgili açıklama yayımladı. IBA’nın yönetmeliklerinin hatırlatıldığı açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“Paris 2024 Olimpiyat Oyunları’nda, 01.08.2024 tarihinde kadınlar 66 kilogram son 16 turu yarışmasında, İtalyan Angela Carini ve Cezayirli Imane Khelif karşı karşıya gelmiş, İtalyan sporcu müsabakanın henüz başında aldığı darbeler sonrasında müsabakadan çekilme kararı almıştır. Aynı sıklette mücadele eden sporcumuz olması dolayısıyla, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK), Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin (IOC) ilgili birimlerine ivedilikle kaygılarını iletmiş ve konuya ilişkin resmi bir açıklama talep etmiştir. IOC tarafından kamuoyuna açık şekilde yapılan açıklamanın tercümesini bilginize sunarız. Her birey, hiçbir ayrımcılığa uğramaksızın spor yapma hakkına sahiptir. Olimpiyat Oyunları Paris 2024’ün boks turnuvasına katılan tüm sporcular, Paris 2024 Boks Birimi (PBU) tarafından belirlenen yarışmanın uygunluk ve katılım yönetmeliklerine ayrıca tüm geçerli tıbbi düzenlemelere uymaktadırlar. Daha önceki Olimpiyat boks yarışmalarında olduğu gibi, sporcuların cinsiyeti ve yaşı konusunda pasaportları esas alınmaktadır. Bu kurallar, 2023 Avrupa Oyunları, Asya Oyunları, PanAmerikan Oyunları ve Pasifik Oyunları’nın boks turnuvalarını, Dakar (SEN) şehrinde düzenlenen 2023 Afrika’ya özel eleme turnuvasını ve 2024 yılında Busto Arsizio (ITA) ve Bangkok (THA) şehirlerinde düzenlenen iki dünya eleme turnuvasını kapsayan eleme süreci boyunca da uygulanmıştır. Bu süreçte, toplamda 172 Milli Olimpiyat Komitesi’nden (NOC), Boks Mülteci Takımı ve Bireysel Tarafsız Sporcular dahil olmak üzere 1471 farklı boksör yer almış ve 2 binden fazla eleme maçı yapılmıştır.
PBU, Paris 2024’te uygulanacak yönetmelikleri geliştirmek adına Tokyo 2020 boks kurallarını bir temel olarak kullanmıştır. Bu, sporcuların hazırlıklarına olan etkisini en aza indirmek ve Olimpiyat Oyunları arasında tutarlılığı sağlamak içindir. Tokyo 2020 kuralları da 2019 yılında IOC tarafından Boks Uluslararası Federasyonu’nun askıya alınması ve 2023 yılında tanınmasının geri çekilmesinden önce yürürlükte olan Rio 2016 sonrası kurallarına dayanıyordu. Paris 2024 Olimpiyat Oyunları’nda yarışan iki kadın sporcu hakkında yanıltıcı bilgilerin yer aldığı raporlar gördük. Bu iki sporcu, Tokyo 2020 Olimpiyat Oyunları, Uluslararası Boks Birliği (IBA) Dünya Şampiyonaları ve IBA tarafından onaylanan turnuvalar dahil olmak üzere yıllardır kadınlar kategorisinde uluslararası boks yarışmalarında yarışmaktadır. Bu iki sporcu, IBA’nın ani ve keyfi bir kararının kurbanı olmuşlardır. 2023 IBA Dünya Şampiyonaları’nın sonuna doğru, herhangi bir uygun süreç yürütülmeksizin aniden diskalifiye edilmişlerdir.
IBA’nın web sitesinde yer alan tutanaklara göre, bu karar başlangıçta yalnızca IBA Genel Sekreteri ve CEO’su tarafından alınmıştır. IBA Yönetim Kurulu sadece sonrasında bunu onaylamış ve benzer durumlarda izlenecek bir prosedürün belirlenmesi ve IBA Yönetmelikleri’nde yansıtılması talep edilmiştir. Tutanaklarda ayrıca IBA’nın ‘Cinsiyet testleri konusunda net bir prosedür belirlemesi’ gerektiği belirtilmektedir. Bu iki sporcuya yönelik mevcut saldırı tamamen bu keyfi karara dayanmaktadır. Özellikle bu sporcuların yıllardır üst düzey yarışmalarda yarıştığı düşünüldüğünde bu karar doğru bir prosedür izlenmeden alınmıştır. Böyle bir yaklaşım iyi yönetime aykırıdır. Uygunluk kuralları devam eden yarışma sırasında değiştirilmemelidir ve herhangi bir kural değişikliği, uygun süreçleri izlemek ve bilimsel kanıtlara dayalı olmak zorundadır.
IOC, Olimpiyat Oyunları’na katılan tüm sporcuların insan haklarını, Olimpik Antlaşma, IOC Etik Kuralları ve IOC İnsan Hakları Stratejik Çerçevesi uyarınca korumaya kararlıdır. IOC, iki sporcunun şu anda maruz kaldığı istismardan dolayı üzgündür. IBA’nın tanınması, 2019’daki askıya alınmasının ardından 2023 yılında IOC tarafından geri çekilmiştir. Tanınmanın geri çekilmesi, Spor Tahkim Mahkemesi (CAS) tarafından onaylanmıştır. Kararın ardından IOC’nin açıklamasını inceleyin. IOC, boksun 2028 Olimpiyat Oyunları spor programına dahil edilmesi için Ulusal Boks Federasyonlarının yeni bir Uluslararası Federasyon etrafında fikir birliğine varması gerektiğini net bir şekilde belirtmiştir. TMOK, konuyu devamlı olarak takip etmeye ve gerekli işlemleri yürütmeye devam edecektir.”
